تاریخ جهان

ارنست گامبریج
علی رامین
نشر نی/ چاپ اول89/ 404 صفحه/ 6800 تومان

«تاریخ جهان تحولات و رخدادهای بشر را در چهل فصل از عصر حجر تا عصر اتم با زبانی بسیار ساده و صمیمی، بی‌تکلف شیرین و جذاب روایت می‌کند، چنان‌که کثیری از خوانندگان آن در گروه‌های سنی و سطوح آموزشی مختلف گفته‌اند از مطالعه‌ی این کتاب نه تنها بسیار لذت برده‌اند، بلکه آن را دریچه‌ی نوینی به جهان تاریخی و تاریخ جهان یافته‌اند و بر آن شده‌اند که با کتاب‌های دیگری، مطالعه‌ی تاریخ را پی بگیرند.»
توی شناسه‌ی کتاب، جلوی موضوع نوشته: تاریخ جهان - ادبیات نوجوانان. به نظر می‌رسه که در درجه‌ی اول برای نوجوان‌ها نوشته شده. از نثر کتاب هم می‌شه فهمید: «آیا شده یک کتابچه‌ی درسی قدیمی یا چیزی که زمانی بر آن مطلبی نوشته‌اید را به دست بگیرید و در جریان مرور آن، حیرت نکنید که در مدتی کوتاه، چه میزان تغییر کرده‌اید؟ از اشتباهات تان، و از چیزهای خوبی که نوشته‌اید، شگفت‌زده می‌شوید. با این حال در هیچ لحظه‌ای نیست که آدمی متوجه تغییر خود باشد. تاریخ جهان هم دقیقاً همین‌گونه است.»
این کتاب رو حدوداً توی چهل سالگی و نزدیک به جنگ جهانی دوم می‌نویسه. پنجاه سال بعد برای ترجمه‌ی انگلیسی کتاب یک فصل جدید اضافه می‌کنه و اشتباهاتی که توی بعضی از تفسیرهاش از اتفاقات مختلف داشته رو توضیح می‌ده. به خاطر زیاد نشدن حجم کتاب گزینش کرده و از هر قاره یا منطقه‌ای فقط اتفاقات خیلی مهم رو توضیح داده. مثلاً اوایل کتاب در مورد مصر باستان توضیح می‌ده و تا دوره‌ی استعمار دیگه سراغ قاره‌ی آفریقا نمی‌ره. اما همه‌ی اتفاقات مهم رو توضیح داده و بیشتر فصل‌های کتاب هم حالت داستانی داره. درکل به فهمیدن سیر کلی تاریخ خیلی کمک می‌کنه.

پیدایش انسان

یوزف ه. رایش هلف
سلامت رنجبر
نشر آگه/ چاپ اول88/ 414 صفحه/ 7000 تومان


«این کتاب پیدایش انسان را در تعامل با طبیعت مورد بحث قرار خواهد داد. این کتاب قصد آن دارد تا تکامل زیستی (بیولوژیک) انسان را قابل فهم کند، اما درباره‌ی تکامل فرهنگی و معنوی انسان سخن نخواهد گفت. این جنبه‌ی دیگری از انسان بودن است، هر چند تجهیزات زیستی (بیولوژیک) انسان پیش‌شرطی برای تکامل معنوی و فرهنگی هستند.»
تحفیفات جدید نشون داده که نسل بشر از آفریقا شروع شده. یعنی بشر همزمان توی چند قاره وجود نداشته و همه چیز از آفریقا شروع شده. انسان‌های اولیه سه بار مهاجرت می کنند که دوبار اول ناموفق بوده ولی بار آخر زمینه‌ی وجود انسان‌های امروزی رو فراهم می‌کنه. این کتاب از توضیح مهاجرت اول شروع می‌کنه و برای هر اتفاق مهمی فرضیه میاره. مثلاً وجود یک مگس کشنده به اسم تسه تسه رو به عنوان انگیزه‌ی اصلی انسان‌ها برای مهاجرت از آفریقا مطرح می‌کنه.
بعضی جاها تخصصی و کسل کننده است مثل توضیحات فصل یک درباره‌ی میتوکندری‌ها و کروموزوم‌ها اما به جز این‌ها خسته‌کننده نیست و اطلاعات خیلی جالبی می‌ده. فرضیه‌هایی که درباره‌ی مرگ ماموت‌ها یا راه‌راه بودن پوست گورخرها و... مطرح می‌کنه در ارتباط مستقیم با مهاجرت انسانه. مثلاً راه‌راه بودن پوست گورخرهای آفریقا برای استتار نیست، چون گورخرهای قاره‌های دیگه هم به استتار نیاز دارند اما راه‌راه نیستند. دلیل اصلی خلاص شدن از همون مگس تسه تسه‌ست. این‌جا سرگذشت انسان اولیه با رنگ پوست گورخرها ارتباط پیدا می‌کنه.
سال 2004 نویسنده برای تجدید چاپ کتاب، پی‌گفتار می‌نویسه و توضیح می‌ده که فرضیه‌های اصلی و مهمی که توی این کتاب مطرح کرده با پیشرفت اطلاعات نقض نشده‌ن و هنوز قابل استنادن.

در ارتش فرعون

توبیاس وولف
منیر شاخساری
نشر چشمه/ چاپ اول۸۹/ ۲۳۷ صفحه/ ۴۶۰۰ تومان

خاطرات خود توبیاس وولفه از جنگ ویتنام. اسم شخصیت ها رو هم عوض نکرده و همه چیز همون طوریه که واقعاً اتفاق افتاده. سه فصل اصلی داره و توی هر فصل چندتا داستان کوتاه  پیوسته آورده.
زیاد شبیه دوتا کتاب قبلی‌ای که ازش ترجمه شده نیست. یعنی ‌طوری نیست که اتفاق خاصی توی داستان‌ نیفته و... آدم از حجم اتفاق‌هایی که براش پیش اومده تعجب می‌کنه. کسل‌کننده هم نیست و کاملاً به خوندنش می‌ارزه.
«توله‌سگ را قدری عقب کشید تا حیوان نفسی تازه کند، بعد آن را مثل آتش گردان روی شعله های آتش تاب داد. در تمام این مدت به من نگاه می‌کرد. می‌دانستم که باید دهانم را ببندم، اما وقتی توله‌سگ به حال خفگی افتاد نتوانستم جلو خودم را بگیرم. دستور دادم که تمام کند. دوباره توله‌سگ را عقب کشید و باز آن را روی آتش گرفت. گفتم که تمامش کند. او سگ را به بازی نگرفته بود، من را به بازی می‌داد.»

تاریخ ایران مدرن

یروند آبراهامیان
ترجمه‌ی محمدابراهیم فتاحی
نشر نی/ چاپ اول۸۹/ ۳۵۲ صفحه/ ۶۰۰۰ تومان

«یروند آبراهامیان، در ارزیابی ریشه‌ای تاریخ معاصر ایران مدرن، افزون بر بررسی جامع سده‌ی بیستم، موضوعاتی نظیر اکتشاف نفت، دخالت‌های خارجی، نقش دودمان پهلوی و همچنین انقلاب ۱۳۵۷ و زایش جمهوری اسلامی را مورد واکاوی دوباره قرار داده است.»
آبراهامیان جزء تاریخ‌نگارهای چپ محسوب می‌شه اما توی کتاب حرفی نزده که این رو معلوم کنه. کتاب از شرح دوره ی قاجار شروع می‌شه و تا جمهوری اسلامی و خاتمی و احمدی‌نژاد ادامه پیدا می‌کنه. معلوم نیست کتاب سانسور شده یا نه اما توی فصل آخر (جمهوری اسلامی) احتمال سانسور زیاده.
توی هر دوره شاخص‌های اصلی رو ذکر می‌کنه: تعداد جمعیت، مرگ و میر، وضعیت راه‌ها، تعداد با سوادها و تعداد مدارس. اوضاع دولت هر زمان رو هم خیلی دقیق توضیح می‌ده. تقریباً توی هر صفحه چیزی نوشته شده که آدم از فهمیدنش تعجب می‌کنه. مثلاً یکی این‌که محمدرضا شاه، اواخر حکومتش ادعا می‌کنه که پیام‌ها و الهاماتی از پیامبر، امام علی و خود خدا دریافت کرده. یک‌جا می‌گه: «نیرویی مرا همراهی می‌کند که دیگران قادر به مشاهده‌ی آن نیستند - نیروی عرفانی من. من پیام‌هایی دریافت می‌کنم.»
این کتاب رو حتماً بخونید. یک زمینه‌ی کلی می‌ده که چه اتفاقاتی توی ایران افتاده.  البته بعضی جاها نظر بقیه رو ذکر نمی‌کنه. مثلاً در مورد کودتای ۲۸ مرداد با قطعیت می‌گه عوامل خارجی کودتا رو پشتیبانی کردند و هیچ حرفی نمی‌زنه که نظر بعضی‌ها این نیست. خسته‌کننده هم نیست و خوندنش طول نمی‌کشه.
« {رضا شاه} همچنین کالبدشکافی اجساد را در دانشکده‌های پزشکی مجاز کرد که خشم مراکز مذهبی را به همراه داشت. زادروز رسمی‌اش را به نوروز منتقل کرد. منع القاب را به عناوینی همانند سید، حاجی، مشهدی و کربلایی نیز تعمیم داد. آیین های عزاداری را به یک روز محدود کرد و مساجد را به استفاده از صندلی در حین برگزاری این مراسم مجبور کرد. برگزاری آیین‌های خیابانی محرم و عید قربان را ممنوع کرد. حرم اما رضا (ع) در مشهد و مساجد تاریخی و قدیمی اصفهان را بر روی جهانگردان خارجی گشود. وی همچنین ایده‌ی افزایش سن ازدواج را - هیجده سالگی برای مردان و پانزده سالگی برای زنان - مد نظر قرار داد.»

خشم

فیلیپ راث
فریدون مجلسی
نشر نیلوفر/ چاپ اول پاییز ۸۸/ ۱۹۱صفحه/ ۳۸۰۰ تومان

«خشم آخرین رمان فیلیپ راث (۲۰۰۸) در قالبی نقدآمیز از سیر تاریخ اجتماعی آمریکا به شرح زندگی مارکوس منسر جوان، فرزند قصاب کاشر، اهل نیوارک در نیوجرسی می‌پردازد که در سال ۱۹۵۱، در اوج جنگ کره، قدم به کالج محافظه‌کار وینزبورگ در اوهایو می‌گذارد...تحلیل روانی شخصیت‌های داستان با قلم نیرومند راث، یکی از بزرگترین نویسندگان زنده‌ی کنونی آمریکا، حیرت‌انگیز است. مارکوس، قهرمان نویسنده، دوست دارد فقط درس بخواند و کار کند؛ در هیچ دار و دسته ای داخل نشود؛ پا به کلیسا نگذارد؛ هر چه زودتر با بالاترین نمره‌ها فازغ‌التحصیل شود؛ مانند همسالانش به هر قیمتی شده در جنگ ۱۹۵۱ کره زنده بماند...»
مارکوس پسر محافظه‌کاریه که در درجه‌ی اول برای فرار کردن از دست پدر نگرانش از کالج شهر خودشون بیرون می‌ره و توی کالج وینزبورگ ثبت‌نام می‌کنه. همه‌ی هدفش اینه که سرش تو کار خودش باشه و بهترین نمره‌ها رو بگیره اما اتفاقاتی می‌افته که جلوی راهش رو می‌گیره. سال ۱۹۷۱ یک شورش دانشجویی توی کالج وینزبورگ اتفاق می‌افته که توی این رمان هم آورده شده. یعنی اتافق اصلی داستان، واقعیه. خود داستان خوبه اما ترجمه‌ش اصلاً جالب نیست. تا حدی مایه‌های نثر ادبی و قدیمی پیدا کرده. طرح جلدش هم شرم‌‌آوره.

قطار به موقع رسید

هاینریش بل
کیکاووس جهانداری
نشر چشمه/ چاپ چهارم۸۷/ ۱۶۸صفحه/ ۲۳۰۰ تومان


داستان یک سربازه که وسط جنگه و می‌دونه چند روز دیگه خواهد مرد. کند پیش می‌ره چون اتافاق زیادی نداره و نویسنده در درجه‌ی اول خواسته اضطراب شخصیت اصلی رو منتقل کنه. نثر کتاب تو این مایه هاست: «خوب چیزی است، با خودش می‌گوید، خوب چیزی است...گریه خوب است، گریه، گریه، بدبخت آدمی که گریه نکرده باشد! من هم باید گریه می‌کردم. مرد ریشو گریه کرد، موبوره هم دارد گریه می‌کند. و من از سه سال و نیم پیش گریه نکرده‌ام...»
بیش از حد از سه نقطه و ویرگول استفاده کرده. معلوم نیست توی متن اصلی هم همین‌طور بوده یا نه. به نظرم در کل نسبت به عقاید یک دلقک یا نان سال‌های جوانی چند پله پایین‌تره.