تاریخ ایران مدرن

یروند آبراهامیان
ترجمه‌ی محمدابراهیم فتاحی
نشر نی/ چاپ اول۸۹/ ۳۵۲ صفحه/ ۶۰۰۰ تومان

«یروند آبراهامیان، در ارزیابی ریشه‌ای تاریخ معاصر ایران مدرن، افزون بر بررسی جامع سده‌ی بیستم، موضوعاتی نظیر اکتشاف نفت، دخالت‌های خارجی، نقش دودمان پهلوی و همچنین انقلاب ۱۳۵۷ و زایش جمهوری اسلامی را مورد واکاوی دوباره قرار داده است.»
آبراهامیان جزء تاریخ‌نگارهای چپ محسوب می‌شه اما توی کتاب حرفی نزده که این رو معلوم کنه. کتاب از شرح دوره ی قاجار شروع می‌شه و تا جمهوری اسلامی و خاتمی و احمدی‌نژاد ادامه پیدا می‌کنه. معلوم نیست کتاب سانسور شده یا نه اما توی فصل آخر (جمهوری اسلامی) احتمال سانسور زیاده.
توی هر دوره شاخص‌های اصلی رو ذکر می‌کنه: تعداد جمعیت، مرگ و میر، وضعیت راه‌ها، تعداد با سوادها و تعداد مدارس. اوضاع دولت هر زمان رو هم خیلی دقیق توضیح می‌ده. تقریباً توی هر صفحه چیزی نوشته شده که آدم از فهمیدنش تعجب می‌کنه. مثلاً یکی این‌که محمدرضا شاه، اواخر حکومتش ادعا می‌کنه که پیام‌ها و الهاماتی از پیامبر، امام علی و خود خدا دریافت کرده. یک‌جا می‌گه: «نیرویی مرا همراهی می‌کند که دیگران قادر به مشاهده‌ی آن نیستند - نیروی عرفانی من. من پیام‌هایی دریافت می‌کنم.»
این کتاب رو حتماً بخونید. یک زمینه‌ی کلی می‌ده که چه اتفاقاتی توی ایران افتاده.  البته بعضی جاها نظر بقیه رو ذکر نمی‌کنه. مثلاً در مورد کودتای ۲۸ مرداد با قطعیت می‌گه عوامل خارجی کودتا رو پشتیبانی کردند و هیچ حرفی نمی‌زنه که نظر بعضی‌ها این نیست. خسته‌کننده هم نیست و خوندنش طول نمی‌کشه.
« {رضا شاه} همچنین کالبدشکافی اجساد را در دانشکده‌های پزشکی مجاز کرد که خشم مراکز مذهبی را به همراه داشت. زادروز رسمی‌اش را به نوروز منتقل کرد. منع القاب را به عناوینی همانند سید، حاجی، مشهدی و کربلایی نیز تعمیم داد. آیین های عزاداری را به یک روز محدود کرد و مساجد را به استفاده از صندلی در حین برگزاری این مراسم مجبور کرد. برگزاری آیین‌های خیابانی محرم و عید قربان را ممنوع کرد. حرم اما رضا (ع) در مشهد و مساجد تاریخی و قدیمی اصفهان را بر روی جهانگردان خارجی گشود. وی همچنین ایده‌ی افزایش سن ازدواج را - هیجده سالگی برای مردان و پانزده سالگی برای زنان - مد نظر قرار داد.»